وحید فرجی عکاس کتاب «تبادل» در گفت‌وگو با فارس:
عکاسی از جنگ، انگیزه‌ای قوی به ارزش جان آدمی میطلبد
هفتم آبان ١٣٩٠ ساعت ١٧:٥١
به گزارش خبرنگار هنرهای تجسمی فارس، کتاب عکس «تبادل» روایت تصویری آزادسازی و بازگشت پنج اسیر لبنانی است که در قاب دوربین «وحید فرجی» و «سعید فرجی» به ثبت رسیده است.
این کتاب درباره آزادسازی و تبادل «سمیر قنطار»، «حسین سلیمان»، «خضر زیدان»، «ماهر کورانی» و «محمد سرور» پنج اسیری است که سالها در زندان‌های رژیم صهیونیستی زندانی بودند و این دو عکاس ایرانی بارها به لبنان سفر کردند تا از همه اتفاقات قبل و بعد از این رخداد عکاسی کنند.
* عکاسی از وقایع کشور لبنان جذابیت‌های بسیاری برایم دارد
وحید فرجی در گفت‌وگو با خبرنگار هنرهای تجسمی فارس درباره انگیزه سفرش به لبنان و عکاسی از این کشور گفت:
این سرزمین جذابیت‌های گوناگونی برای من داشت، کشوری که به رغم کوچکی، به اندازه چند کشور، تاریخ و تنوع طایفه‌ای، سیاسی و مذهبی دارد و سرنوشت قدرت‌ها و کشورهایی را در حال و آینده به خود گره زده است.
آن روزها من برای کار پایان‌نامه دانشگاهم، تصمیم گرفتم از لبنان و زندگی مردم آن عکاسی کنم، یک سال بعد جنگ ۳۳ روزه لبنان شروع شد که من به همراه برادرم سعید باز هم به لبنان رفتیم و از این ماجرا عکاسی کردیم و بعد از جنگ نیز از پیروزی و بازسازی لبنان عکاسی کردیم. البته در کنار عکاسی فیلم‌های مستند نیز ساختیم که من حدودا در ۱۰ فیلم مستند از وضعیت لبنان به عنوان محقق، تصویربردار و یا کارگردان حضور داشتم تا زمانی که بحث تبادل اسرا پیش آمد، ما احساس کردیم که باید از این ماجرا نیز عکاسی کنیم چرا که جنگ ۳۳ روزه بر سر همین موضوع تبادل اسرا اتفاق افتاده بود. بنابراین از ماجرای تبادل ۵ اسیر لبنانی از جمله «سمیر قنطار» نیز که قدیمی‌ترین اسیر لبنان بود عکاسی کردیم.
* کتاب «تبادل» حاصل ۶ سال پروژه عکاسی از لبنان بود
وحید فرجی درباره نحوه همکاری‌اش با انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس توضیح داد: با انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس برای عکس‌های تبادل مذاکره کردیم و بعد از انجام عکاسی نیز وقتی که حجم عکس‌ها را دیدند اعلام کردند که این عکس‌ها می‌تواند تبدیل به کتاب شود که به این منظور جلسات بسیاری برای انتخاب عکس‌ها، ویرایش آن‌ها و یافتن سیر داستانی آن‌ها، گرافیک ،صفحه‌بندی و حتی شرح عکس‌ها برگزار شد و در نهایت با کیفیت خوبی منتشر شد به نحوی که مبنای انتشار دیگر کتاب‌های عکس انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس قرار گرفت.
این عکاس و مستندساز با اشاره به صرف زمان بسیار برای انتشار کتاب تبادل گفت: از روزی که ما از ماجرای تبادل اسرای لبنان عکاسی کردیم تا انتشار این کتاب حدود ۳ سال به طول انجامید که اگر چه زمان زیادی است اما در نهایت کتاب تبادل به صورت نفیس منتشر شد به گونه‌ای که مبنای کارهای بعدی انجمن شد.
او ادامه داد: از اولین روزی که برای عکاسی از لبنان و زندگی مردم آن به لبنان رفتم تا امروز حدود ۶ سال می‌گذرد یعنی پروژه عکاسی از تمام وقایع لبنان حدود سه سال طول کشید و پروژه عکاسی تبادل و انتشار کتاب آن هم حدود سه سال زمان برد.
* حزبالله نشان داد که برای باورهایش هزینه می‌کند
فرجی درباره تبادل اسرا و شهدای لبنان توضیح داد: زمان تبادل حدود ۲ هفته در لبنان از این ماجرا که پیش از تبادل، زمان تبادل و بعد از آن را شامل می‌شد عکاسی کردیم. در این ماجرا علاوه بر مبادله ۵ اسیر لبنانی از جمله سمیر قنطار، حدود ۲۰۰ تا از شهدای لبنان که برخی از آن‌ها مربوط به ۲۵ سال قبل بود و درگروه‌ها و احزاب مختلفی می‌جنگیدند مبادله شدند. حزب الله نشان داد که برای این ماجرا هزینه می‌کند چه اسرا و چه کسانی که شهید شده اند.
*شرح عکس‌های کتاب تبادل مستند و قابل رجوع است
او با بیان این که شرح عکس‌های کتاب تبادل به اندازه عکس‌ها اهمیت دارند گفت:
شرح عکس‌ها را با دقت بسیار و با مراجعه به تاریخ و مسئله جنگ حزبالله انتخاب کردیم. متن کتاب یک توضیح ساده کنار عکس‌ها نیست بلکه کاملاً مستند و قابل اعتناست که می‌تواند محل رجوع پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ لبنان باشد.
* کتاب «تبادل» مستندنگاری وقایع پیش از جنگ لبنان تا بعد از تبادل اسراست
وحید فرجی درباره تفاوت عکاسی از ماجرای تبادل اسرای لبنان با کار دیگر عکاسانی که از این ماجرا عکاسی کرده‌اند گفت: زمان تبادل عکاسان بسیاری حضور داشتند که از این ماجرا عکاسی کردند اما به این شکل مستمر که وقایع قبل از جنگ، بعد از جنگ، پیش از تبادل، زمان تبادل و پس از آن را به طور کامل به مدت سه سال متوالی به تصویر بکشد، به اذعان بسیاری از عکاسان و کارشناسان تاکنون کار نشده است و از این نظر کتاب عکس تبادل منحصر به فرد است.
* عکاسی سیاه و سفید احساس عکس را بهتر منتقل می‌کند
فرجی درباره دلیل سیاه و سفید بودن عکس‌ها در کتاب تبادل توضیح داد: عکاسی سیاه و سفید نگاه هنرمندانه‌تری دارد و در فضاهای هنری که از عکاسی خبری جدا می‌شود، معمولاً عکس‌ها سیاه و سفید است اما برخی از عکاسان نیز در عکاسی مستند- اجتماعی برای نزدیکتر شدن به ماجرا به صورت سیاه و سفید عکاسی می‌کنند. از سوی دیگر نبودن رنگ این امکان را به بیننده می‌دهد تا احساس عکس را بدون تأثیرگذاری رنگ درک کند یعنی بدون استفاده از رنگ توانستیم حس محیط را به مخاطب منتقل کنیم در حالی که وجود رنگ در عکس‌ها گاهی این احساس موجود در عکس‌ها را کم و زیاد می‌کند و ما خواستیم حجاب رنگ را از عکس‌ها بگیریم تا ارتباط بهتری با عکس‌ها برقرار شود.
وحید فرجی درباره کار مشترک با برادرش سعید فرجی گفت: من و برادرم به صورت مستقل عکاسی می‌کنیم و پروژه‌های عکاسی ما در لبنان نیز کاملا جدا از هم بود، تنها ماجرای تبادل را به صورت مشترک عکاسی کردیم چرا که احساس کردیم کار مشترک شکل وزین‌تری پیدا می‌کند.
* مقوله «مقاومت اسلامی» برایمان جذاب بود
فرجی یکی از جذابیت‌های عکاسی از لبنان را موضوع «مقاومت اسلامی» در این کشور عنوان کرد و گفت: مقاومت اسلامی برای ما یک ویژگی خاصی داشت. حزبالله و مقاومت اسلامی، نزدیک‌ترین جنبشی است که از نظر فرهنگی، مذهبی و اشتراکات تاریخی ارتباط بیشتری با آن برقرار می‌کنیم.
علاوه بر آن ما حدود ۱۵ سال با این مقوله «مقاومت اسلامی» آشنایی داشتیم و مقوله مقاومت اسلامی برای ما جذاب بود به همین دلیل با پول یک جایزه مسابقه عکاسی، اولین بار به لبنان سفر کردم و بعدها با صرف سرمایه شخصی سعی کردیم که پروژه عکاسی از لبنان را ادامه بدهیم.
این عکاس و مستندساز درباره امکان تداوم این پروژه عکاسی در لبنان توضیح داد: اکنون این پروژه به پایان رسیده است مگر آن که زمان زیادی حدود ۱۰ سال از این وقایع بگذرد تا سراغ آدم‌های این کتاب برویم یا آن که اتفاق جدید دیگری در این منطقه بیفتد.
*عکاسی جنگ و بحران انگیزه بسیار قوی میطلبد
فرجی درباره انگیزه حضور عکاسان در مناطق جنگی و بحرانی که خطرات جانی به همراه دارد توضیح داد: هر کسی انگیزه خاص خود را دارد، گاهی انگیزه‌های مادی، گاه معنوی عکاسان را به سمت مناطق جنگی و بحرانی سوق می‌دهد اما به هر حال این انگیزه بسیار قوی است تا آن جا که عزیزترین و سنگین‌ترین سرمایه زندگی‌‌اش را که جان اوست در این راه هزینه می‌کند، بنابراین باید عکاسی در چنین شرایطی بیش از جانش ارزشمند باشد.
وی اضافه کرد: گاهی برخی از عکاسان حتی به انگیزه شهرت در این راه قدم می‌گذارند ولی به هر حال مشخص است که شهرت بیش از جانش برایش اهمیت داشته که به عکاسی در این شرایط تن داده است.
*حضور در جنگ برایم تجربه عجیبی و کمیابی است
اما برای من جنگ تجربه عجیبی است. برای هر کس ممکن است که مرگ در یک قدمی او باشد اما در شرایط جنگی این احتمال به حداکثر می‌رسد و هر لحظه ممکن است که مورد اصابت گلوله قرار بگیرید همان طور که ما در زمان جنگ لبنان، با خودرویی تردد می‌کردیم که قرار بود ۲۵۰ لیتر بنزین به خودرو خبرنگاران برساند، اصابت کوچکترین ترکش، مرگ لحظه‌ای ما را در پی داشت. این تجربه در هیچ حالتی حتی در مواقع بروز سیل و زلزله نیز به دست نمی‌آید.
اما از سوی دیگر، عکاسی از مردم لبنان و خانواده‌های شهدا که ظلمی بر آن‌ها رفته است به نظرم می‌تواند قدمی باشد در انتشار خبر مظلومیت آن‌ها به سراسر جهان که به عنوان یک عکاس بتوانم دین خود را ادا کنم. همچنین وقتی جریان مقاومت حزبالله را قبول داشته باشم، هر حرکتی در راستای اهداف این جریان برایم لذت‌بخش و افتخارآمیز است.
وحید فرجی در پایان از احتمال برپایی نمایشگاه عکس‌های تبادل در تهران و بیروت خبر داد و گفت: با چاپ کتاب تبادل می‌توانیم به برگزاری نمایشگاه عکس‌های آن در تهران و بیروت هم فکر کنیم که در صورت فراهم شدن شرایط لازم برای برپایی آن اقدام خواهیم کرد.
به گزارش فارس، ماجرای تبادل اسرای لبنان به سال ۱۳۸۵ بازمی‌گردد که رزمندگان مقاومت اسلامی در سحرگاه 21 تیر ماه سال 1385، دو تن از سربازان رژیم اشغالگر قدس را با هدف ایجاد زمینه مناسب برای تبادل و باز گرداندن اسرایی همچون «سمیر قنطار» به اسارت گرفتند. قنطار از سال 1357 در زندان های رژیم اشغالگر قدس به سر می‌برد و قدیمی‌ترین اسیر لبنانی محسوب می‌شد. اما این رژیم در کمتر از 24 ساعت، جنگی تمام عیار علیه لبنان آغاز کرد تا سربازان خود را بدون قید و شرط بازپس گیرد.
مردم لبنان که پس از اتمام جنگ 33 روزه به شهرهایشان بازگشته بودند، جشن بزرگی به نام «پیروزی الهی» ترتیب دادند و حتی تهدید رژیم اشغالگر قدس به بمباران جشن نیز چیزی از حضور گرم مردم کم نکرد.
سعید و وحید فرجی نیز با حضور در این جشن، شرکت هزاران لبنانی در محفل سخنرانی سید حسن نصرالله در جشن «پیروزی الهی» را روایت کرده اند.
حزب الله لبنان پس از گذشت دو سال از جنگ 33 روزه، سربازان رژیم اشغالگر قدس را بازنگرداند و در نهایت، این رژیم با تبادل سربازان خود با مبارزان حزب الله موافقت کرد.
کتاب عکس «تبادل» همراه با شرح عکس به صورت دو زبانه فارسی و انگلیسی، در ۱۴۴ صفحه با قطع رحلی کوچک از سوی نشر ساقی و انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس منتشر شده است.
منبع:فارس
کلیه حقوق این اثر متعلق به "مرکز فرهنگی میثاق" است.